MAKİNA
ASANSÖR
LVD
EMC
YAPI
GEZİ TEKNELERİ
GAZ YAKAN
TIBBİ CİHAZ
ISO 9001
ISO 14001
ISO 22000
ISO 27001
OHSAS 18001
ISO 13485
ISO 10002
ISO 50001
KALDIRMA
BASINÇLI
ELEKTRİKSEL
ASANSÖR
LVD TESTİ
EMC TESTİ
SIZDIRMAZLIK
YANGIN TESTİ
GÜRÜLTÜ TESTİ
MEKANİK TEST
Femko Belgelendirme; 2014/34/AB ATEX Yönetmeliği kapsamında ex-proof cihazlar (Potansiyel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanan, üretilen ekipman ve koruyucu sistemler) üreten imalatçılara, Patlamadan Korunma Dokümanı, Ek 3 (Modül B) AB Tip İncelemesi Modülü (seri üretim için belgelendirme), EK 4 (Modül D) İmalat Sürecinin Kalite Güvencesini Esas Alan Tipe Uygunluğu, EK 6 (Modül C1) Denetimli Ürün Deneyi ve Üretimin Dahili Kontrolünü Esas Alan Tipe Uygunluk, Ek 7 (Modül E) Ürün Kalite Güvencesini Esas Alan tipe uygunluk, EK 8 (Modül A) Madde 15.1.b (ii) Üretimin Dahili Kontrolü Modülü, Ek 9 (Modül G) Birim Doğrulamasını Esas Alan Uygunluk Modülü (seri üretimi olmayan, adetli üretimler için cihaz başı belgelendirme) gibi ATEX belgelendirme modülleri kapsamında Teknik Dosya Denetimleri ve Atex Sertifikası işlemlerinizin tümü için profesyonel hizmetler sunmaktadır.
1. GİRİŞ
Exproof Eşanjör; farklı sıcaklıklardaki akışkanların bir taraftan diğer tarafa ısı transferini sağlamak amacıyla tehlikeli bölge olarak sınıflandırılan yerlerde kullanılmak üzere tasarlanan bir cihazdır. ‘’Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik(94/9/ AT)’’ kapsamında, patlama ve yanma riski yüksek olan yerlerde kullanılan cihazların bu ortamların gerektirdiği standartlara ve kurallara uygun olması gerekmektedir.
Exproof Eşanjörler; gaz ve petrol endüstrileri, madenler, petro-kimya tesisleri, kimya fabrikaları, petrol rafinerileri, ilaç endüstrisi, tekstil endüstrisi, gaz rejenerasyon sistemleri, tehlikeli gazların geri kazanım sistemleri, soğutma kuleleri, yağ platformları, nükleer santraller ve nükleer reaktörleri soğutma tesisleri gibi endüstriyel fabrikalar ve buna benzer risk teşkil eden yanıcı ve patlayıcı gaz ortamlarında kullanılan ısı transferi yapan sistemlerdir.
Exproof Eşanjörlerin; Zone 1, Zone 2, Zone 21, Zone 22 bölgeleri için farklı tasarım ve özellikte olanları mevcuttur.
Exproof Eşanjörler, bazı sıvı ve gazların ısı transferinde kullanılır. Bunlar:
- Yakıt,
- Gaz / Doğalgaz,
- Azot,
- Hidrojen,
- Nitrojen,
- Akaryakıt,
- Su,
- Hidrokarbon,
- Ham petrol,
- Buhar gibidir.
2. AMAÇ
Patlayıcı ve yanıcı ortamlar olarak bilinen tehlikeli sahalarda kullanılan Exproof Eşanjörlerin piyasadaki mevcut durumlarının “Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik (94/9/AT)’’ kapsamında değerlendirilerek, belirtilen standartlar doğrultusunda uygunluk denetimlerinin (etiket, test ve muayenelerinin) yapılması ve sonuçlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda yapılacak faaliyetler;
- Piyasada bulunan Exproof Eşanjörlerin marka/model/tip bazında tespit edilmesi,
- Yönetmeliğe uygunluk seviyelerinin belirlenmesi,
- Denetim mekanizmalarının sorunsuz işletilebilmesi için gereken faaliyetlerin
- planlanması,
- Risk teşkil eden ürünler için gerekli önlemlerin alınması,
- Gerektiğinde laboratuvar test imkanlarından yararlanılması,
- Denetim sonuçlarının değerlendirilerek istatistiksel veriye dönüştürülmesi,
- İlgili kuruluşların bilgilendirilerek konuyla ilgili bilinçlenmenin arttırılmasıdır.
3. DAYANAK
Exproof Eşanjörlerin denetim sürecinde gerekli olacak mevzuat listesi aşağıda verilmiştir.
3.1. Kanun
- 4703 Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
3.2. Yönetmelikler
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Yönetmeliği
- Muhtemel Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Yönetmelik(94/9/AT)
3.3. İlgili Standartlar
Exproof Eşanjörlerin denetlenmesinde kullanılacak standartlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.
4. EXPROOF EŞANJÖR HAKKINDA TEKNİK BİLGİLER
Eşanjör ya da ısı değiştirici; değişik sıcaklıklardaki iki ya da daha çok akışkanın, ısılarının birbirine karışmadan (temas etmeden) birinden diğerine aktarılmasını sağlayan cihazlardır. Genelde akışkanlar birbirlerinden bir ısı transfer yüzeyi ile ayrılırlar ve birbirlerine karışmaları bu sayede önlenir.
Isı transferi en önemli endüstriyel süreçlerden birisidir. Endüstriyel cihazlarda ısı enerjisi çeşitli yöntemlerle transfer edilir. Isı transferinde kondüksiyon, konveksiyon ve radyasyon olmak üzere üç tip vardır. Elektrikli ısıtıcılarda kondüksiyonla; ısı değiştiriciler, kaynatma kazanları ve kondenserlerde kondüksiyon-konveksiyonla; fırınlar ve radyant-ısılı kurutucularda radyasyonla ısı transfer yöntemleri kullanılmaktadır.
Exproof Eşanjörlerin genelde, su, yağ, düşük basınçdaki buhar gibi işlem sıvılarını ısıtmak veya soğutmak için çok çeşitli endüstrilerde uygulama alanları bulunmaktadır. İçerisinde sabit tüp demetleri bulunan yüksek ısı verimliliğine sahip bir Exproof Eşanjör örneği Resim 2’de verilmiştir. Özellikle şiddetli sıcaklık koşulları durumunda eşanjörün dış kabuğuna bir genleşme kompansatörü yerleştirilmelidir.
Exproof Eşanjör gövdesinde malzeme olarak paslanmaz Çelik, Karbon Çeliği ve Bakır Alaşımları kullanılmaktadır. Farklı malzemelerde kullanılabilir.
Eşanjörün temel prensibi Resim 4’te verilmiştir. Akışkanlar öncelikle eşanjöre giriş sıcaklıklarıyla karakterize edilirler. Eşanjöre girişte sıcak olan akışkanın ısısı, eşanjörün içinden geçerken soğuk akışkana transfer edilir, bundan dolayı sıcak akışkanın sıcaklığının düşürülmesi ve soğuk akışkanın sıcaklığının yükseltilmesi sağlanır.
4.1. Exproof Eşanjör Tipleri
Exproof Eşanjörlerin kullanım yeri, kullanım amacı gibi değişkenlere göre şekillenen birçok tipi bulunmaktadır. Genel olarak aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.
- a) Borulu ve Kapaklı Exproof eşanjör(Shell and Tube heat exchanger)
- b) Plakalı Exproof Eşanjörler (Plate Heat Exchanger)
- c) Lehimli Exproof Eşanjörler (Brazed Plate Heat Exchanger)
- d) Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri
a) Borulu ve Kapaklı Exproof Eşanjör(Shell And Tube): Bu tip eşanjörler, petrol rafineleri ve diğer büyük kimyasal prosesler içeren tesislerde en yaygın kullanılan eşanjörlerdir. Borulu ve kapaklı bir exproof eşanjörün temel bileşenleri aşağıda verilmiştir. Bunlar:
- Gövde,
- Tüpler,
- Kapaklar,
- Bölmeler,
- Bağlantı Çubukları ve Ayırıcılardır.
Zirkonyumdan yapılmış borulu ve kapaklı bir Exproof Eşanjörün içinden tüp demetlerinin çekilmesi
Eşanjör aynaları bağlanmış patlamadan korunmuş Zirkonyumdan yapılmış Borulu ve Kapaklı bir Exproof Eşanjör
Borulu ve Kapaklı Exproof Eşanjörlerin iki tipi vardır. Bunlar:
- Sabit Tüp Demetli Exproof Eşanjör,
- Çıkarılabilir Tüp Demetli Exproof Eşanjördür.
1) Sabit Tüp Demetli Exproof Eşanjör: Bu eşanjör tipinde, eşanjörün borusu içindeki tüp demetleri boruya sabitlenmiştir. Özellikle yüksek kirliliğe sahip akışkan uygulamalarında kullanılmaktadır. Ayrıca Hava, Nitrojen, Metan, Biogaz gibi sıkıştırılmış gazları ısıtma veya soğutma gibi uygulama alanları da bulunmaktadır. Bu tip Eşanjörlerde genellikle paslanmaz Çelik, Karbon Çeliği, Bakır Alaşımları gibi malzemeler kullanılır.
2) Çıkarılabilir Tüp Demetli Exproof Eşanjör: Bu eşanjör tipinde eşanjörün borusu içindeki tüp demetleri çıkarılabilir şekildedir. Bu tipin yapısı, kapak ile boru arasındaki maximum genişlemeye müsaade eder. Özellikle termal şoklarla ciddi performans şartlarına uygundur. Bu tip aynı zamanda tüp demetlerinin çıkarılabilmesinden dolayı temizliğe imkan sağlar. Genellikle yağ soğutma, hidrolik kaplin, kompresörler gibi alanlarda uygulamaları bulunmaktadır. Bu tip Eşanjörde genellikle Paslanmaz Çelik, Karbon Çeliği, Bakır Alaşımları gibi malzemeler kullanılır.
b) Plakalı Exproof Eşanjörler (Plate Heat Exchanger): Bu tip eşanjörlerde; akışkanlar yerleştirildiği ilk plakadan bağlantıların içinden plaka paketine doğru yönlendirilen bir ısı transfer sürecini içerirler. Contaların düzenlenmesiyle, fiziksel temas olmaksızın plakaların arasındaki bölmelerin içine akan iki akışkana izin verilmektedir. İki akışkan ısı transferinin yapıldığı sırada bir plakayla ayrıldığından karışmazlar. Plakalar, paslanmaz Çelik, Titanyum, İncoloy gibi malzemelerden yapılır. Bu eşanjör tipinin uygulama alanları arasında ısı geri kazanımları, motor soğutma suyu alanları, tekstil, kimya, denizcilik, ilaç endüstrileri sayılabilir.
c) Lehimli Exproof Eşanjör (Brazed Plate Heat Exchangers): Lehimli Exproof eşanjör, birlikte lehimlenmiş plakalardan oluşmaktadır. Plakalar paslanmaz Çelikten lehim ise Bakır veya Nikelden yapılır. Bu eşanjördeki ısı transfer süreci, eşanjör içinde iki farklı pasajda ters yönlerde sıvıların akmasıyla oluşmaktadır. Bu eşanjör tipi; kompresörler, motorlar ve türbinlerde yağ soğutma işlemleri, süreç endüstrilerinde kritik akışkanların istenen sıcaklıklarının sürdürülmesi gibi alanlarda kullanılmaktadır.
d) Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri: Sıvı, hava veya gaz ısıtma sektöründe, en farklı endüstriyel uygulamaları karşılamak için üretilen, yalıtkan veya yalıtkan olmayan, basınçlı bir silindir içine yerleştirilen kapaklı veya flanşlı elektrikli ısıtıcılarına Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri adı verilmektedir. Akışkanların (su, akaryakıt veya termal yağ, gaz ve hava gibi endüstriyel yağlar) basınçlı dolaşımı altında yüksek derecedeki sıcaklığı sürdürme etkinliği ve yüksek performansı bu eşanjörlerin tipik özelliğidir. Tüp demeti oluşturan ısıtma elemanları ağırlıklı olarak U-şekilli veya kuş gözü şekilli kıvrımlar biçiminde olabilir. Bu tip eşanjörlerin yatay veya dikey kurulum olarak tasarımı yapılabilmektedir.
Borulu ve kapaklı elektrikli bir Exproof Isı Eşanjörünün akışkan girişi, akışkan çıkışı, elektrikli ısıtıcısı, dış kaplaması ve diğer aksamları
Elektrikli Exproof Isı Eşanjörün elektrikli ısıtıcısı; Demir, Titanyum, İncoloy gibi farklı malzemelerden üretilebilir. Elektrikli Exproof Isı Eşanjör Tipleri:
Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri iki tipte incelenebilir. Bunlar:
a) Tek Kafalı Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri: bu tipteki Exproof Eşanjör, genel olarak iki temel elemandan oluşur. Bunlar:
- Elektrikli ısıtma elemanı,
- Flanşlarla bağlanan bir tüp(boru)tür.
Tüp, Karbon Çeliği, paslanmaz Çelik, Duplex gibi malzemelerden yapılır. Elektrikli ısıtma elemanı ise Nikel Krom direnç teli, paslanmaz Çelik, Titanyum gibi malzemelerden yapılır.
b) Çift Kafalı Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri: Bu tip eşanjörler; yakıtlar, gazlar, Nitrojen, Hidrojen, Hidrokarbon, yağ ve buharlarda kullanılır. Çift kafalı Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri, ATEX olarak sınıflandırılmış bir alanda yüksek akış kapasiteli bir eşanjörün gücüne ulaşmak için özel olarak tasarlanmışlardır. Çift kafalı Elektrikli Exproof Isı Eşanjörleri 3 ana parçadan oluşmaktadır. Bunlar:
- Sol taraftaki elektrikli ısıtma elemanı,
- Sağ taraftaki elektrikli ısıtma elemanı,
- Ortada flanşlarla bağlanmış boru(tüp)dur.
Çift kafalı Elektrikli Exproof Isı Eşanjörünün tüp kısmı; paslanmaz Çelik, Karbon Çeliği, Duplex vb. malzemelerden yapılır. Isıtma elemanları ise Nikelkrom direnç teli, Paslanmaz Çelik, Titanyum gibi malzemelerden oluşur. Bu tip eşanjörler genellikle kimya fabrikaları, petrol rafineleri gibi alanlarda kullanılırlar.
4.2. Exproof Eşanjörlerin İşaretlenmesi
Tehlikeli alanlarda kullanılan bütün ekipmanlar EN 60079-0’da tanımlandığı gibi işaretlenmelidir. Exproof Eşanjörün CE işareti, Ex işareti, ortam sınıfı, cihaz kategorisi, gaz/toz ortamı, koruma tipi, gaz grubu, sıcaklık sınıfı(T6), ortam sıcaklığı(Ta), onaylanmış kuruluş numarası ve IP değerinin yazılı olduğu “d” tipi bir Exproof Eşanjör
Exproof Eşanjörün Ex işaretlemesi ve diğer özellikleri
- Akışkan Türleri: Su ve Glikol
- Atex Sertifikası: “d” tipi koruma ATEX IIB T3
- Basınç: 21 bar
- Boyutlar: Çap 8 inch x 2100
- Güç: 100 kW Güç kaynağı Voltajı: 400 V/3ph
- Çalışma Sıcaklığı: 200 °C
- Malzemeler:
- Gövde: AISI 304
- Isıtma Elemanları: AISI 321
- Flanşlar: AISI 304
- Bölmeler: AISI 304
Exproof Eşanjörlerde IP40, IP55, IP56, IP65, IP66, IP68 gibi IP giriş koruma tipleri bulunabilmektedir.
5. EXPROOF EŞANJÖRÜN TAŞIDIĞI RİSKLER
Exproof Eşanjör kendi başına bir risk taşımamakla beraber, kullanıldığı ortamın patlama ve yanma riski bulunmaktadır. Tehlikeli sayılan bu alanlar nedeniyle bulunduğu ortama uygun olarak kullanılması gerekmektedir. Örneğin; Zone2 için tasarlamış Exproof Eşanjörün Zone1 için kullanılması uygun değildir. Exproof Eşanjör kullanılacağı akışkan ve ortama uygun tipte üretilmelidir. Tehlikeli akışkanların ısı transferinde kullanılan eşanjörün malzeme özelliği, bu akışkanlara uygun olarak tasarlanmalıdır.
Elektrikli Eşanjör gibi elektrikli ekipmanlarda aşırı ısı, kıvılcım ve ark gibi patlamaya sebep olabilecek ateşleme kaynakları bulunduğundan patlamaya sebep olabilmektedir, dolayısıyla exproof olarak üretilmeleri gerekmektedir. İnsan can ve mal güvenliğini geri dönüşü olmayan bir şekilde tehdit etmesinden dolayı patlayıcı ortamlara uygun olarak monte edilmeli, tamir ve bakımları exproof özelliklerini koruyucu şekilde yapılmalıdır.
Femko Muayene, tüm bunların dışında ATEX 137 (99/92/EC) Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Uygunluk Muayenesi, EN 60079-14 Patlayıcı Ortamlarda Tesis ve İşletmelerdeki Elektrik Tesisat Uygunluk Muayenesi, EN 60079-10-1 ve EN 60079-10-2 Standartları kapsamında Proje uygunluk Muayenesi gibi alanlarda da çözümler sunmaktadır.
Hizmetlerimiz
